5 listopada: GUY FAWKES DAY: czyli dlaczego Brytyjczycy palą kukłę i strzelają fajerwerkami

„Remember, remember, the fifth of November…”

Tak zaczyna się jedna z najbardziej znanych rymowanek w Wielkiej Brytanii. Jeśli 5. listopada wybierzecie się na spacer po Londynie, Birmingham czy Manchesterze, najpewniej usłyszycie wybuchy fajerwerków i masę ludzi hucznie się bawiących. Co świętują? To Guy Fawkes Day, czyli Bonfire Night – święto, którego historia zaczyna się od… nieudanej próby wysadzenia parlamentu.

Krótka (ale dość wybuchowa) historia

Wszystko zaczęło się w roku 1605, kiedy grupa spiskowców postanowiła wysadzić Houses of Parliament (budynek brytyjskiego parlamentu) w Londynie. Ich celem było obalenie króla Jakuba I i przywrócenie katolicyzmu w Anglii. W piwnicach parlamentu znaleziono 36 beczek prochu, a przy nich człowieka, który miał je podpalić. Nazywał się Guy Fawkes.

Plan się nie udał. Fawkes został aresztowany, przesłuchany i skazany na śmierć. Jednak jego imię przeszło do historii i to w sposób, którego chyba nikt się nie spodziewał. Z biegiem lat Brytyjczycy zaczęli obchodzić 5. listopada, paląc kukły „Guy’a” na stosach i puszczając fajerwerki, symbolizujące wybuch, który nigdy nie nastąpił.

Ogniska, kukły i marshmallows

Współczesne Bonfire Night to już oczywiście mieszanka historii, tradycji i zabawy. W całym kraju organizowane są festyny, pokazy fajerwerków i rozpalane są wielkie ogniska. Dzieci często same robią kukły przedstawiające Fawkesa (tzw. Guys) i noszą je po ulicach, prosząc: “A penny for the Guy!” (czyli „grosik dla Guya”). Dawniej zbierane w ten sposób pieniądze przeznaczano na zakup fajerwerków.

Na piknikach królują pieczone ziemniaki, gorąca czekolada, słodkie jabłka w karmelu i obowiązkowo marshmallows nad ogniskiem. 

Guy Fawkes w popkulturze

Jeśli oglądaliście film „V for Vendetta”, z pewnością kojarzycie charakterystyczną maskę z wąsami i uśmiechem: to właśnie maska Guya Fawkesa. Stała się ona symbolem protestu i walki z niesprawiedliwością. Dziś noszą ją aktywiści, internauci i wszyscy, którzy chcą przypominać, że obywatel też ma głos.

W ten sposób dawna porażka zamachowca przekształciła się w współczesny symbol wolności. 

Remember, remember the fifth of November
(Pamiętaj, pamiętaj piąty listopada)
Gunpowder, treason and plot
(Proch, zdrada i spisek)
I see no reason why gunpowder treason
(Nie widzę powodu, aby prochową zdradę)
Should ever be forgot
(Kiedykolwiek zapomniano)
Guy Fawkes, Guy Fawkes, ’twas his intent
(Guy Fawkes, taki był jego zamiar)
To blow up King and Parliament.
(Wysadzić Króla i Parlament)
Three score barrels were laid below
(Pod spodem położno 30 beczek)
To prove old England’s overthrow.
(Aby obalić starą Anglię)
By God’s mercy he was caught
(Z bożej łaski został złapany)
With a dark lantern and burning match.
(Z ciemnym lampionem i zapaloną zapałką)
Holler boys, holler boys, let the bells ring!
(Krzyczcie chłopcy! Niech biją dzwony)
Holler boys, holler boys, God save the King!
(krzyczcie chłopcy, Bóg uratował Króla / Niech żyje Król)

Ta rymowanka była powtarzana przez pokolenia i stała się częścią brytyjskiej tożsamości.

Polecane źródła i książki o brytyjskich tradycjach

Jeśli ten temat Cię zaciekawił, polecamy Wam zajrzeć m.in. na stronę, którą linkujemy poniżej, a na które znajdziecie… oryginalny podpis Guya Fawkesa, który złożył tuż po przesłuchaniu…

Polecamy Wam też książkę Kate Fox Watching the English: bestseller, który z humorem opisuje angielskie zwyczaje, zachowania i poczucie humoru. Pozycja ta jest także przetłumaczona na język polski pt. Przejrzeć Anglików. Ukryte zasady angielskiego zachowania. 

Mini słowniczek: Guy Fawkes Day

🇬🇧 English🇵🇱 Polish
bonfireognisko
fireworksfajerwerki
plotspisek
parliamentparlament
to blow upwysadzić (w powietrze)
to celebrateświętować
maskmaska
effigykukła / podobizna
to commemorateupamiętniać
rhymerymowanka

Chcesz wykorzystać Guy Fawkes Day, aby poćwiczyć angielski w praktyce? Spróbuj przeczytać rymowankę na głos, przetłumaczyć ją samodzielnie lub nagrać siebie, powtarzając ją w rytmie oryginału. A jeśli szukasz wsparcia w nauce, odezwij się do nas, a razem dobierzemy formę zajęć idealną dla Ciebie i Twojego stylu życia.